Kişisel hijyen eğitimi ve öz bakım becerileri doğru temizlik uygulamalarının yanı sıra saç, vücut ve ağız bakımı ve temiz beslenmeyi de kapsar. Temizlik bilinci çocuklukta kazanılır. Evde ve okulda kişisel hijyen eğitimi verilerek çocuklarda öz bakım ve hijyen bilincinin zaman içinde oturan bir kavram olacağı unutulmamalıdır!
- Kalıcı bir eğitimin yolu aktivitelerin eğlenceli hale getirilmesinden geçer.
- Temizliği sevdirmek için günlük rutinlerin oyunmuş gibi uygulanması önemlidir.
- Çocukların kullanacakları kişisel bakım ve temizlik ürünlerini kendilerinin seçmesine izin vermek önemli bir kazanım sağlar.
Kendi temizliklerine özen gösteren ebeveynler, hayata kusursuz bir şekilde hazırlamak için üstün bir çaba sergiledikleri çocuklarına kişisel hijyen eğitiminde başarılı bir örnek olabilirler.
Okul Öncesi Hijyen Eğitimi
Sağlık için temizlik eğitiminin erken yaşlarda başlaması son derece önemlidir. Kişisel hijyene dikkat etmeyen çocuklar bağışıklık sistemleri tam olarak gelişmediği için daha çabuk ve sık hastalanırlar.
Okul öncesi hijyen eğitiminde istenen başarının yakalanabilmesi için günlük rutinler oluşturulmalı ve kişisel bakım faaliyetleri eğlenceli aktivitelere dönüştürülmelidir.
Yetersiz hijyen, salgın hastalıkların daha hızlı bulaşmasına zemin hazırlar. Temizliğin ilk adımı dışarıdan eve geldikten sonra kıyafetlerin değiştirilmesi, el ve yüzün sabunla yıkanmasıdır. Yemek öncesi ve sonrasında eller ve tırnaklar minimum 15 saniye yıkanmalı ve iyi bir şekilde durulanarak kurulanmalıdır. Neşeli şarkılar eşliğinde el yıkama süresi sıkıcı olmaktan çıkarılabilir.
Okul öncesi dönemde ağız ve diş bakımı
Okul öncesi dönemde 2 yaşından itibaren minik kum saatleri, neşeli fırçalar ve çocuğun kendi seçeceği diş macunu eşliğinde ağız bakımı kapsamında dişler ve dilin temizlenmesi sağlanmalıdır.
Cilt sağlığı ve enfeksiyonlardan korunma
Banyo yapmanın önemi çocuklarda hijyen eğitimi içinde yer almalıdır. Su ısısı doğru ayarlanmış, köpük oyunları ve çeşitli su oyuncaklarıyla eğlenceli hale getirilmiş bir banyo saatine hiçbir çocuk hayır diyemez.
- Tuvalet eğitimi
- Tüketilecek besinlerin temizliği
- Çevre temizliği ve
- Toplu alanlardaki temasın önemi okul öncesi dönemde verilmesi gereken hijyen eğitim başlıkları arasında yer almalıdır.
Çocuklara sağlıklı olanla olmayanı ayırt etme becerisi kazandırmak, eğlenceli rutinler oluşturmak, beden ve eşyaları temiz tutmayı öğretmek ve en önemlisi başarılı bir rol model olmak ebeveynler için kişisel hijyen ve öz bakım becerileri eğitimi öncesinde verilecek tavsiyeler arasında sayılabilir.
Çocuklara Kişisel Hijyen Eğitimi Nasıl Verilir?
Çocuklar içinde bulundukları şartlara bağlı olarak kimi zaman inatçılık ya da hırçınlık yapabilirler. Ancak onların, hayattaki en başarılı gözlemci ve taklit yeteneği çok yüksek bireyler olduğu unutulmamalıdır. Çocuklara doğru bir rol model olmak en başarılı eğitim sistemi olarak görülebilir.
- Önce El Temizliği
El temizliği çocuklara verilmesi gereken ilk ve en önemli hijyen kuralıdır. El yıkama rutininin kapsamı genişletilmeli işin içine parmak araları ve tırnaklar da dâhil edilmelidir. Çocuklara;
- Yemeklerden önce
- Yere düşen şeyler alındığında
- Yıkanmamış meyve veya sebzelere ellendiğinde
- Dışarıdan eve girince
- Öksürdükten sonra
- Hapşırdıktan sonra
- Hayvanlarla ilgilendikten sonra ve
- Tuvalet ihtiyacını giderdikten sonra kurallara uygun sürede ve el sabunu kullanarak ellerin yıkanması gerektiği anlatılmalıdır.
Bu eğitim çocuğa örnek olunarak ve birlikte tekrarlar yaparak başarılı bir şekilde verilebilir.
Eller nasıl yıkanır? Musluk açılmadan önce kollar sıvanmalıdır. Önce eller bir miktar suyla ıslatılır ve yeterli miktarda sabun alınır. Ellerin iç ve dış yüzeyi, parmak araları ve tırnak dipleri temizlenmelidir. Su tasarrufuna özen gösterilerek yapılacak durulamanın ardından eller kişiye özel havlu veya tek kullanımlık ürünlerle kurulanmalıdır.
- Ağız ve Diş Temizliği
Çocuklar diş fırçalama alışkanlığını okul öncesi dönemde edinmelidir. Dişler doğru fırça seçimi, diş macunu kullanımı ve düzenli fırçalamayla çürüklere karşı koruma altına alınabilir. Ebeveynleri günde en az 2 kere düzenli diş fırçalayan çocuklar ağız ve diş temizliği alışkanlığına daha kolay sahip olabilirler. 3 ayda bir değiştirilmesi gereken diş fırçasına nohut büyüklüğünde macun koyularak yeterli su kullanımıyla ağız, diş ve dil bakımı yapılabilir.
- Tuvalet Eğitimi ve Tuvalette Hijyen
Tuvalet eğitimi tamamlandığında kişisel hijyenin tam olarak sağlandığı söylenemez. İhtiyaç giderildikten sonra su ve tuvalet kâğıdı kullanımıyla temizlik yapılmalı, kullanılan malzemeler çöp kutusuna atılmalı ve sifon çekilerek tuvalet diğer kişilerin bir sonraki kullanımına hazır bırakılmalıdır. Okulda hijyen kuralları dendiğinde ilk akla gelen tuvalet temizliği ellerin güzel bir şekilde yıkanmasıyla son bulur.
Çocuğunun tuvalet temizliği konusunda yeterli dikkati göstermediğini düşünen ebeveynler, kirli bir tuvalet gördüğü zaman neler hissettiği konusunda empati kurmasını sağlayarak süreci pozitife çevirebilirler.
Eğitim verilirken tuvalet doluyken sıra beklenmesi gerektiği ve tuvaletteyken kimsenin içeri girmesine izin verilmemesi gerektiğinin altı mutlak suretle çizilmelidir.
- Banyo Saatleri
Çocuklara haftada en az üç kere banyo yapma alışkanlığı edindirilmelidir.
- Kendi bedenini temizlenmesi için inisiyatif verilen çocuklar
- Temiz kokmanın önemini kavrayanlar kuşkusuz banyoya daha hevesli girecektir.
Banyo günleri dışında sabah kalkınca ve akşam yatmadan önce el, ayak ve yüz temizliği yapmak rutin haline getirilmelidir. Çocukların saçlarını tararken veya onlarla vakit geçirirken ne kadar güzel koktuklarını hatırlatmak onları banyo için motive edecektir.
Evde banyo yaparken kullanılan temizlik malzemelerinin kişiye özel olması gerektiği her şartta vurgulanmalıdır. Banyo yapılmayan günlerde;
- Burun temizliği
- Kulak temizliği
- Saç temizliği ve bakımı
- Ayak temizliği ve bakımı ihmal edilmemelidir.
Kazanılmış alışkanlıkların değiştirilmesi zor olacağından kişisel hijyen eğitiminin geç kalmadan verilmesi gereklidir. Giyilecek kıyafetin temiz olması ve kirlenen kıyafetlerin nereye konulması gerektiği de bakım kuralları arasında değerlendirilmelidir.
Hijyen Eğitiminin Kilit Noktaları
Çocuklarda hijyen eğitimi sabır gerektirir. Bu süreçte çok kontrolcü olmamak ve uygun yerlerde ipleri çocuğun eline vermek özgüvenin artmasını sağlar. Çocuklarda kişisel temizliğin yanı sıra bulundukları ortamın, ev veya kendi odalarının derli toplu olması konusunda da sorumluluk bilinci geliştirebilmek için onlara bir yetişkin gibi davranılmalıdır.
Önce güvenlik!
Temizlik ürünlerinin kullanımında gerekli güvenlik önlemleri eksiksiz bir şekilde alınmalıdır. Kullanma talimatları okunmalı, son kullanım tarihleri takip edilmeli ve kullanılmadıkları zamanlarda çocukların erişemeyeceği yerde muhafaza edilmelidir.
Çocukların eğlenirken öğreneceği gözden kaçırılmamalıdır. Kişisel hijyen uygulamalarının rutin hale getirilmesinde en büyük pay temizliğin eğlenceli hale getirilmesindedir. Temizlik hakkında eğlenceli, motive edici ve yaratıcı hikâyeler eşliğinde çocuğun sizi taklit etmesi için ortam hazırlanabilir.
16 Ocak Dünya Hijyen Günü Etkinlikleri
Etkili bir eğitim için “16 Ocak Dünya Hijyen Günü” güzel bir başlangıç olabilir. Temizlik kurallarına uymanın sadece kişisel sağlık değil toplum sağlığı açısından da öneminin gün yüzüne çıktığı salgın sürecinde, temizlik alışkanlıkları eğlenceli aktivitelerle günlük rutin haline dönüştürülebilir.
Erken dönemde temizlik alışkanlığı edindirmenin en temel yolu oyundur!
Çocuklar ellerini köpük el sabunu ile yıkamalı, banyo yapmalı, dişlerini fırçalamalı, kıyafetlerinin temiz olmasına özen göstermeli, tırnaklarını kesmeli, tuvaleti temiz bırakmalı ve sebze meyve yemeden önce mutlaka yıkamalıdır. Etkili öğrenme yöntemlerinden bir diğeriyse anne ve babaların rol model olmayı başarmasıdır. Kurallara neden uyması gerektiğini anlayan çocuklar kişisel bakımlarını eksiksiz bir şekilde tamamlayacaktır.