9 aylık hamilelik sürecinin sonuna geldiniz ve bebeğinizi kucağınıza aldınız… Şimdi her ebeveyn gibi onun büyümesine şahitlik etmek, koşup zıpladığı anları görmek için can atıyorsunuz… İşte bebeğinizin bu hareketleri yapabilmesi, kısaca kaba motor becerileri ile ilgilidir. Yani; oturma, emekleme, yürüme gibi büyük kas gruplarını kullanarak gerçekleştireceği tüm hareketler, kaba motor becerilerinin gelişimiyle doğrudan alakalıdır. Bu beceriler, sinir – kas yapısının sağlıklı gelişimi ile birlikte onu destekleyecek çevresel faktörler üzerine kuruludur. Dolayısıyla yalnızca sinir – kas yapısının gelişmesini beklemek ve bu yapının gelişmesine ebeveynler olarak dışarıdan destek olmamak doğru bir davranış değildir.
Sizler için hazırladığımız bu yazıda; bebeklerde kaba motor becerileri nelerdir, kaba motor becerileri nasıl geliştirilir gibi merak edilen soruların yanıtlarını derledik, keyifli okumalar!
Kaba Motor Becerileri Nelerdir?
Vücudumuzla yaptığımız her hareket, aslında motor becerilerimizle ilgilidir. İnce motor becerilerimiz; el ve parmak gibi küçük kas gruplarını kullanarak gerçekleştirdiğimiz hareketlerimizi kapsar. Kaba motor becerilerimiz ise emekleme, dik oturma, yürüme ve koşma gibi büyük kas gruplarını kullanarak yaptığımız eylemler ile ilgilidir. Yenidoğan bebeklerin motor becerileri oldukça sınırlıdır. Bu nedenle çoğu hareketleri isteyerek değil, refleks olarak yaparlar. Bunun sebebi ise kaslarının henüz gelişmemiş olması ve merkezi sinir sistemlerinin kas kontrolünü sağlayamıyor olmasıdır. Bebeğin gelişimi sağlıklı bir şekilde ilerledikçe, kasları da gelişecek ve yavaş yavaş motor becerileri şekillenmeye başlayacaktır.
Her insanda kaslar, büyük kas gruplarından küçük kas gruplarına doğru gelişim gösterir. Örneğin, bebekler önce başını kısa süreli dik tutmaya başlar. Ardından desteksiz oturur, emekler… Parmaklarını tam olarak kullanabilmeleri ise biraz daha geç gerçekleşir.
Bebeklerde kaba motor becerileri genellikle başı dik tutmayla başlar ve gelişim süreci ayaklara doğru devam eder. Bu sıralama kaba motor becerilerinin ortalaması olarak değerlendirilebilir. Ancak bireysel farklılıklar asla göz ardı edilmemelidir ve bu özelliklerin ortaya çıkış hızının bebekten bebeğe değişlik gösterebileceği unutulmamalıdır. Bunun dışında çevresel yoksunluk, prematüre veya düşük ağırlıklı doğmak, beslenme bozuklukları, çeşitli hastalıklar, kültürel farklılıklar ve daha birçok farktörün motor becerileri etkileyebileceği bilinmelidir.
Hangi Yaşta Neler Yapabilirler?
Çocuğunuzun kaba motor becerilerini destekleyebilmeniz için hangi yaşta neler yapabileceğini aşağıda listeledik. Ancak yukarıda da değindiğimiz gibi bu listenin, ortalama gelişim basamaklarını içerdiği unutulmamalıdır. Çocuğunuzun belirtilen yaşta aşağıdakileri yapamıyor olması, akıllara direkt gelişim geriliğini getirmemelidir. Her bebeğin özel olduğu ve gelişiminde ufak sapmalar olabileceği bilinmelidir. Fakat ebeveynler gelişim geriliğinden şüpheleniyorsa, bir uzmandan yardım almak faydalı olacaktır.
0 – 3 Aylık Bebeklerde Kaba Motor Becerileri
- Yüzüstü veya sırtüstü yatarken başlarını yana çevirebilirler.
- Ellerini ortada birleştirebilirler.
- Bacaklarıyla tekme atabilirler.
0 – 3 Aylık Bebekler İçin Oyuncak Seçme Rehberi!
4 – 4 Aylık Bebeklerde Kaba Motor Becerileri
- Bebek arabasında ya da beşikte destekle oturabilirler.
- Sırtüstü yatarken yüzükoyun dönebilirler.
- Yüzükoyun pozisyondayken başlarını güçlü bir şekilde kaldırabilirler.
- Bacaklarını güçlü ve iyi bir şekilde kullanırlar, sert tekmeler atabilirler.
7 – 9 Aylık Bebeklerde Kaba Motor Becerileri
- Bedenlerini rahatça döndürebilirler.
- Önlerindeki nesneye ulaşmak için eğilebilirler.
- Emeklemeye çalışabilirler.
- Tek başlarına desteksiz oturabilirler.
9 – 12 Aylık Bebeklerde Kaba Motor Becerileri
- Dizleri ve elleri üzerinde emeklerler.
- Yatar pozisyondan oturur pozisyona geçebilirler.
- Bir yere tutunarak yürüyebilirler.
- Bir yere tutunarak kalkıp geri oturabilirler.
12 – 18 Aylık Bebeklerde Kaba Motor Becerileri
- Elinden tutulduğunda merdiven çıkıp inebilirler.
- Destek almadan düz zeminde yürüyebilirler.
- Sandalyeye tırmanarak çıkabilirler.
- Bir süre koşabilirler, oyuncaklarını ittirip çekebilirler.
2 Yaşındaki Bebeklerde Kaba Motor Becerileri
- Zorlanmadan koşabilir, önüne çıkan engelleri aşabilirler.
- Çömelip yerdeki nesneleri alabilirler.
- Korkuluğa tutunarak merdivenden inip çıkabilirler. Ama dengeyi sağlamak adına genellikle her basamağa iki ayaklarıyla basarlar.
- Ayaklarıyla topa vurabilirler.
3 Yaşındaki Bebeklerde Kaba Motor Becerileri
- Belli bir süre tek ayaküstünde durabilirler.
- Merdivenleri artık ayaklarını değiştirerek çıkıp inebilirler.
- Oyun parkındaki aletlerin çoğunu kullanabilir hale gelirler.
- Ellerindeki topu omuz hizasından yukarı doğru atabilirler.
4 Yaşındaki Çocuklarda Kaba Motor Becerileri
- 3 tekerlekli bisikleti kolayca sürebilirler.
- Merdivenlerden koşarak inip çıkabilirler.
- Dizlerini kırmadan yerdeki nesnelere uzanabilirler.
- Top atma, yakalama ve vurma konularında iyice gelişmiştirler.
5 Yaşındaki Çocuklarda Kaba Motor Becerileri
- Müziğe ayak uydurarak dans edebilirler.
- Parmak ucunda koşabilirler.
- İnce çizgi üzerinde rahatça yürüyebilirler.
- Ayaklarını değiştirerek sıçrama hareketi yapabilirler.
Kaba Motor Becerileri Nasıl Gelişir?
Aşağıda yer verdiğimiz kaba motor becerileri geliştirme etkinlikleri arasından çocuğunuzun yaşına uygun olanı seçip kas gelişimini destekleyebilirsiniz.
- Ev içinde hafif cisimleri kaldırıp ters çevirmelerini isteyebilirsiniz. Bu aktivite ile hem ince hem de kaba motor becerileri desteklenmiş olur.
- Dans etmek vücuttaki birçok kasın çalışmasına yardımcı olur. Bu özelliği ile çocuklardaki kaba motor becerilerinin gelişimine katkı sağlar.
- Güvenli bir zemin oluşturulduktan sonra çocuğun zıplama ve atlama hareketleri yapması, büyük kaslarının gelişimi için oldukça faydalıdır.
- Duran topa ayakla veya elle vurmak, hareket halindeki topu yerde ya da havada yakalamak gibi topla yapılan çoğu aktivite, kaba motor becerilerinin gelişmesi için yararlıdır.
- Ayakucunda veya topuk üzerinde yürümek, düz bir çizgi üzerinde çizgiye basarak yürümek, eğilimli bir zeminde yürümek, kaba motor becerilerini geliştiren aktiviteler arasında yer alır.
- Hulahop, neredeyse bütün çocuklar için eğlenceli bir oyundur. Çocuğunuzdan yalnızca çemberi belinde çevirmesini isteyebileceğiniz gibi yaratıcılığınıza göre farklı birçok oyun türetebilirsiniz. Hulahop, kaba motor becerilerinin gelişmesi için oldukça faydalı bir oyun aracıdır.