Kıskançlık durumu, sevilen birinden ilgi görülmediği zaman veya sahip olunmayan şeylerin başkalarında olmasını görünce meydana gelen bir duygu durumudur. Çocuklarda kıskançlık ise belirli koşullarda dikkat edilmediğinde ciddi psikolojik ve iletişim sorunları yaratabilir. Tıpkı sevinç, öfke ve nefret gibi doğal bir duygu olan kıskançlığın kontrol altında tutulması son derece önemlidir. Özellikle ilk 6 aylık süreçte çocukların istekleri genellikle anında karşılanır. Fakat bu süreçten sonra anne ve babalar çocuklarına karşı ilgi veya bakım konusunda azalma eğilimi gösterebilir. İşte çok önemli olan bu süreçte çocuğun bazı ihtiyaçlarının bilinçli bir şekilde giderilmemesi kıskançlık sorunlarına yol açabilir.
Çocuklarda Kıskançlık
Çocuklarda çeşitli sebeplerle ortaya çıkan kıskançlık sorununun iyi yönetilmemesi durumunda, çocuk gelişiminde bazı sıkıntılar yaşanabilir. Bu duygunun temelinde anne sevgisini kaybetme korkusu yatar. Uzmanlar bu nedenle anne sevgisinin çok önemli olduğunu ve ebeveyn davranışının çocuk gelişiminde kritik önem taşıdığını hatırlatmaktadır. Özellikle belirli yaş farkı olan çocuklar arasında kardeş kıskançlığı sık sık görülen bir problemdir. Bu noktada uzmanlar annenin çocuk doğmadan önce diğer çocukları bu duruma hazırlaması gerektiğini belirtmektedir. Dolayısıyla aile içinde çocuklar arasında kıskançlık duygusunun oluşmaması için, doğumdan önce çocukların birtakım uzman yaklaşımı ile doğuma ve kardeş sevgisine hazırlanması gerekir.
Kardeş Kıskançlığı Nedir?
Aileye yeni bir üyenin katılması durumunda, büyük kardeşler kıskançlık duygusuna kapılabilir. Bu süreçte yenidoğan için kıskançlık hissedilmesi son derece doğal bir duygudur. Çünkü büyük kardeş, yenidoğan kardeşi nedeniyle ailedeki tüm ilgiyi ve sevgiyi kaybettiğini düşünebilir. Çocuğun gelişiminde çok önemli bir yeri olan bu duygunun iyi yönetilmemesi halinde, çocuk gelişiminde bazı sorunlara yol açabilir. Çocukta kıskançlığın başlamasına neden olabilecek davranışlar zaman zaman anne ve babalar tarafından da yapılabilir.
Kardeş kıskançlığı yaşayan çocuğa yaklaşım konusunda ebeveynlerin ve bakım verenlerin davranışları son derece önemlidir. Uzmanlara göre bu süreç öncesinde çocuğun kardeş sevgisine yönelik birtakım davranışlarla sürece hazırlanması gerekir. Çünkü her anne ikinci çocuk doğmadan önce diğer çocuklara bilgi vererek onları bu duruma hazırlamalıdır. Aileye yeni bir bebek katıldığında anne ve babalara önemli görevler düşer. Bu süreçte hata yapmamak için çocuklara davranış konusunda bilinçli hareket edebilmek için uzmanların tavsiye ettiği şekilde davranış benimsemek gerekir.
Kardeş Kıskançlığında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Çocuklarda kıskançlık konusunda birbirinden farklı pek çok tür görünse de kuzen kıskançlığı ile birlikte kardeş kıskançlığı son derece yaygındır. Kıskanç çocuğa karşı davranış kalıplarının belirlenmesinde mutlaka uzmanların tavsiye ettiği şekilde hareket edilmelidir. Bu yüzden kardeş kıskançlığı olması halinde kıskanan çocuğa yaklaşımda şu hususlara dikkat edilmesi son derece önemlidir:
- Anne ve babalar, çocuklarını kardeşleri veya kuzenleri ile kıyaslamaktan vazgeçmelidir.
- Aşırı koruma veya ilgi eksikliği kardeşler arasında kıskançlığa neden olabilir.
- Çocukta öz güven problemlerine neden olacak kıskançlık duygusunun gelişmesine engel olunmalıdır.
- Küçük çocuğa aşırı korumacı yaklaşılırken büyük çocuğa ilgi gösterilmemesi kıskançlığı pekiştirir.
- Çocuğun başarısız olmasının doğal olduğu ve hata yapmaktan korkmaması gerektiği anlatılmalıdır.
- Çocuklardan yapabileceğinden fazlasını beklemek yanlıştır.
- Kıskançlık yapan çocuğu cezalandırmak yerine bu duygunun doğal olduğunu bilerek yaklaşılmalıdır.
- Kıskançlık yapan çocukla konuşarak bu duyguyu kontrol altına alması sağlanmalıdır.
Her çocuğun kendine özgü iç ve dış kaynakları vardır. Kendi iç dünyasında yeterli ilgiyi görmeyen çocuk, dışarıdan mutlu ve sağlıklı gibi gözükse de aslında büyük bir kıskançlık duygusuyla karşı karşıya kalmış olabilir. Bu tür durumda olan çocuklara yaklaşım son derece önemlidir. Bu yüzden internet üzerinden kıskanç çocuğa nasıl davranılmalı diye merak eden anne ve babalar için bazı püf noktaları vardır. Bu hususlara dikkat ederek aile bireyleri içinde çocuklardaki kıskançlık sorunu kontrol altına alınabilir ve çocuğun gelişimi daha sağlıklı bir hale gelebilir.
Kıskanç Çocuklara Yaklaşım Nasıl Olmalıdır?
Birden fazla çocuk sahibi olmak isteyen anne ve babalar, genellikle bebekler arasında kıskançlık konusuna kafa yormaktadır. Çocukların birbirini kıskanması durumunda aile içinde huzursuzluk olmasının yanı sıra aynı zamanda çocuğun özgüven eksikliği yaşaması gibi istenmeyen durumlarla da karşılaşılabilir. Uzmanlara göre kıskanç hareketlerde bulunan çocuk fark edildiğinde bu duygunun doğal bir duygu olduğu bilinciyle yaklaşılmalıdır. Kıskanç çocuklara yaklaşım konusunda uzmanların tavsiye ettiği hususlardan bazıları şunlardır:
- Kıskanç davranışta bulunan çocukla karşılaşıldığında bu duygunun normal olduğu bilinmelidir.
- Kıskanma duygusu yüzünden çocuk suçlanmamalı ve asla cezalandırılmamalıdır.
- Kıskançlık yapan çocuğa karşı “Böyle yaparak kötü çocuk olursun” ve “Kardeşini sevmen lazım” gibi suçlayıcı sözler sarf edilmemelidir.
- Kıskançlık konusunda çocukla konuşulmalı ve neden böyle hissettiği konusunda içini dökmesine yardımcı olunmalıdır.
- Kardeşini kıskanan çocuğa bu durumu anladığınızı söylediğiniz zaman çocuk daha da rahatlayacaktır.
- İçinde kıskançlık duygusu barındıran masal ve oyunlar anlatarak çocuğun bu konuda daha fazla farkındalık kazanması sağlanmalıdır.
- Kısıtlı olsa bile kıskanç çocukla birebir ilgilenilen özel zamanlar yaratılmalıdır.
- Eğer kıskançlık seviyesi çok yüksekse ve kardeşine zarar verecek boyutlara ulaşmışsa bu durumda profesyonel yardım almaktan çekinmeyin.
Görüldüğü üzere çocuklarda kıskançlık probleminin üstesinden gelebilmek için anne ve babalara çok önemli görevler düşer. Aynı zamanda bakıcı gibi çocuğun bakımını üstlenen özel kişiler varsa, bunlar da çocuk kıskançlığı konusunda bilgi ve deneyim sahibi olmalıdır. Bu şekilde kıskanç çocuklara bilinçli ve faydalı bir yaklaşım kurulduğunda çocuğun okul öncesi kıskançlık sorunları da halledilmiş sayılır.
Çocuklarda Kıskançlığın Yönetilmesi
Çocuklarda kıskançlık problemine neden olan sorunların mutlaka göz önünde bulundurulması gerekir. Bu noktada arkadaş kıskançlığı nasıl önlenir gibi sorularla araştırma yapan anne ve babalara önemli görevler düşer. Çocuğun kıskançlık yapma sebepleri masaya yatırıldıktan sonra gerekli ilgi ve alaka gösterilerek çocuklarda doğal bir şekilde oluşan bu duygunun üstesinden gelinebilir. Aşırı derecede kıskançlık yapan ve söz dinlemeyen çocuklar için mutlaka pedagog yardımı ile psikolojik destek alınması gerekir. Uzmanların yaptığı araştırmalara göre çocuklarda kıskançlık duygusunun temelinde genellikle çocuğun yenidoğan kardeşi yüzünden anne sevgisini kaybetme korkusu yatmaktadır.
Çocuklar Arasında Kıyas Yapmamanın Önemi
Anne ve babalar, çocukların bakımında önemli detaylara dikkat etmek durumundadır. Bu süreçte yeni doğan bebeğin bakımı konusunda çocuktan ufak tefek yardımlar istenebilir. Bu süreçte anneler büyük çocuğa yaklaşım sırasında “Sen de küçükken böyleydin. Bak sen büyüdün” diyerek kendi işlerini yapma sorumluluğunu verirken aynı zamanda küçük çocuk için yardım istenebilir. Büyük çocuğun küçüklük fotoğrafları gösterilmesi ve bu konuda bildirimde bulunulması önemlidir. Bu sayede büyük çocuk, kardeşine karşı kıskançlık yerine ilgi ve alaka duymaya başlayabilir.
Bu süreçte anne ve babalar, farkına varmadan kardeş kıskançlığını pekiştirebilecek yanlış davranışlar yapabilir. Dolayısıyla çocuklara yaklaşım sırasında kardeş kıskançlığını artırabilecek hatalı söylemler veya davranışlarda bulunulmaması gerekir. Büyük çocuğa kardeşinin emanet edilmemesi gerektiğini söyleyen uzmanlar, bu şekilde bir davranış yapıldığında çocuklar arasında fark edilmeden kıyaslama yapıldığı ifade ediyor. Olumsuz pekiştirme yüzünden çocuklar arasında rekabet meydana geliyor ve yeni doğan bebeğe hediye alınırken diğer çocuğa eski ilginin gösterilmemesi kıskançlığı pekiştirebiliyor. Uzmanlar, hediye verme ve ilgi gösterme sırasında her iki çocuğa da eşit yaklaşılması gerektiğini hatırlatmaktadır.