Çocuğu için her şeyin en iyisini yapmak isteyen ebeveynler Montessori eğitimi nedir? Ne işe yarar? konusunda araştırmalar yapmaktadır. Çocuklara deneyimleyerek öğrenme fırsatı sunan sistem özenle tasarlanır. Alanında uzman eğitmenler ve özellikle hedeflenen eğitime uygun ortam ve materyallerle sürdürülen pratikler, çocuklara kendi keşiflerini yapma fırsatı sunar.
Maria Montessori Kimdir?
1870 yılında İtalya’da dünyaya gelen Maria, ülkesinin ilk kadın doktorudur. Ömrünü zihinsel özürlü çocukların eğitimine adayan Maria Montessori, psikiyatri kliniğinde yaptığı gözlemler ve akademik çalışmalarla Montessori eğitimini bir sistem olarak geliştirmiştir.
- Sistemini, insanlık için barışın temel alındığı bir eğitim olarak biçimlendiren Maria Montessori,
- Çocukların kimsenin yardımına ihtiyaç duymadan kendi ayakları üzerinde durabilmeleri için okul öncesinde başlayan ve üniversiteye kadar sürdürülebilen anlayışı hayata geçirmiştir.
Çocukların yeterlilikleri ve bağımsızlıkları üzerine inşa edilen eğitim sistemi, çocuğa saygı duymayı ve öğrenme sürecini gelişimindeki ihtiyaçlara uygun olarak kendi kendine yönetmesine olanak sağlar.
Montessori Eğitimi Nedir ve Neden Önemlidir?
Montessori eğitimi en genel tanımıyla; her çocuğun öğrenme seviyesinin farklı olduğunu kabul eder ve bireysel becerileri öne çıkaracak teknikler ortaya koyar. “Özgür eğitim bilimi” olarak tanımlanabilecek sistem, doğru bilinen yanlışlara odaklanır ve çocuk üzerinde kalıcı, pozitif etkiler yaratır.
Sağlam temeller üzerine kurulu olan Montessori eğitimi, toplumsal ve duygusal gelişimleri baz alarak kendine ve çevresine saygılı çocukların yetiştirilmesinde öncüdür. Her olay karşısında farkındalığı yüksek bireyler olarak kendi kararlarını alabilen çocuklar, yaşamlarını toplumla iç içe sürdürür. Montessori eğitimi neden önemlidir sorusuna çocukların kendileriyle barışık ve etraflarında yaşanan olaylara karşı duyarlı olmaları cevabı verilebilir.
Montessori Eğitimi Nerede Kullanılır?
Montessori eğitiminin izleri hayatın her alanında kendini gösterir. Çocukların aktif bir şekilde var oldukları her yerde eğitim devam eder. Ebeveynlerin daha bilinçli olduğu günümüzde pek çok okul öncesi kurumda Montessori eğitim sistemi uygulanmaktadır.
- Çocukların ev ortamında günlük ihtiyaçlarını yardım almadan karşılayabilmeleri için bir buzdolabı veya mutfak tezgâhı eğitim materyali olarak kullanılabilir.
Bu eğitimi verecek olan kişilerin mutlaka eğitim alması gerekir. Başarıyla uygulanan bir program istenen sonucu kısa sürede verecektir. Ülkemizde genel olarak okul öncesi ve ilköğretim seviyesinde kullanılan model, bazı ülkelerde üniversiteye kadar devam ettirilmektedir.
Montessori eğitiminin temelinde; çocuğa bireysel bir alan yaratmasını öğretmek ve kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmesini sağlamak yatar. Karışık eğitim becerilerine uygun olarak hazırlanan programlar, pratik yaşamda pek çok avantaj barındırır. Faydaları sadece çocuklarla sınırlı kalmayan eğitim modeli, ebeveynlerin de çocuklarını anlamalarına fırsat yaratır.
Montessori Eğitimi Ne İşe Yarar?
Deneyime dayalı bir eğitim modeli olan Montessori çocuklarda;
- Zekâ gelişimini ve
- Motor becerilerinin gelişimini destekler.
Pasif bir eğitimin yerini aktif bir eğitime bıraktığı modelde somut & soyut kavramı, alfabe, matematik ve diğer beceriler çocuğun yönlendirmeleri dikkate alınarak kazandırılır. Montessori eğitimi verecek bir eğitmenin öncelikle;
- Düzen sorunları
- Çocuklara yaklaşım tarzı
- Planlama becerileri
- Öğrenmeyi kolaylaştıracak yollar
- Teorik bilgiler ve
- Aidiyet duygusu hakkında gerekli donanıma sahip olması istenir.
Montessori yöntemi baz alınarak hazırlanan çevre, öğretmenin gözlemiyle değerlendirilir. Çocuğun gelişimi bu veriler esas alınarak takip edilir ve düzenlenir.
Montessori Eğitiminin Temelleri Nelerdir?
Çocukların zihinsel gelişimine büyük katkı sağlayan dönem ilk 6 yıldır. Bu süreçte çocuklar bilinçsiz öğrenmeden bilinçli öğrenmeye geçiş yapar. Çocuklar için son derece önemli olan bu dönemi en verimli şekilde değerlendirmeyi hedefleyen Montessori eğitimi temelleri sağlam bir şekilde atılmalıdır. Eğitim metodunda;
- Çocuklara güvenmek
- Onlara bir birey olarak saygı duymak
- Onlara özgürlük alanı yaratmak
- Öğrenmeyi somut ve eğlenceli hale getirmek ve
- Tüm bunlar için “eğlenirken öğrenmek” kavramını hayatın merkezine yerleştirmek esas alınır.
Çocukların en iyi öğrenme şeklinin oyun olduğu hiçbir zaman göz ardı edilmez. Montessori eğitim sistemi her çocuğun öğrenme şekillerini gözler ve bunu gelişim açısından fırsata çevirmeyi sağlar.
Kişiye Özel Gelişim, Öğrenme Hızı ve Deneyim
Her çocuğun gelişimine, öğrenme hızına ve deneyimine ayrı ayrı değer veren sistemin temelleri her çocuğun farklılıklarına saygı duyulması üzerine kuruludur.
- Montessori sistemi her çocuğun kendi kişiliği, öğrenme şekli ve ihtiyaçlarına uygun eğitim için farklı deneyimlerin yaşanmasına fırsat hazırlar.
Serbest çalışma yöntemleri Montessori eğitimini vazgeçilmezidir. Çocuklar, kendilerini motive eden bir şey buldukları zaman kendi başlarına çalışarak hedefledikleri başarıya ulaşabilirler. Çocukların neyle ne kadar süre ilgilenmek istediklerine karar verir ve özgürlük hissinden aldıkları sorumlulukla öz disiplinlerini geliştirir. Montessori eğitimi;
- Yaratıcılığı
- Çalışmayı
- Sorumluluk almayı
- Zorluklarla baş edebilmeyi
- Sorunlarla mücadele etmeyi ve
- Çevresiyle barışık bir hayatı mümkün kılar.
Montessori felsefesi benimsenerek hazırlanan mekânlarda; çizgi ve renklerin uyumundan mobilyaların tasarımına, yaşam alanlarının düzeninden nesnelerin seçimine kadar her detay kendi içinde planlanmıştır.
Montessori Eğitim Araçları
Montessori sınıfları sade ancak bir o kadar da işlevsel mobilyalarla döşenir. Eğitim materyalleri kendi içinde farklı kategorilere ayrılmıştır.
Matematik araçları
Montessori sınıflarında matematik araçları sade tasarıma ve anlaşılır özelliklere sahiptir. Çocuklar matematiğin zor olduğu önyargısını zevkli uğraşlarla kırarlar. Hata denetim özelliğine sahip araçlar, birbirini takip eder. Parçalar halinde çocuğa verilen bilgiler sonunda bütünlük kazanır. Çocuklar 2 yaşından itibaren yavaş yavaş matematikle tanışır.
Okur & yazarlık
Dil becerileri iletişim kurma, kendini ifade edebilme ve düşüme üzerinde önemli yere sahiptir. Çocuğun dil üzerinde hâkimiyet kurabilmesi ve becerilerini geliştirebilmesi için ilk yaşlar çok önemlidir. Önce seslerle tanışan çocuklar daha sonra şekillerle harfleri tanımaya başlarlar. Eğitim çoğu zaman evden getirilen materyallerle desteklenir.
Duyu araçları
Burada amaç duyuları etkileşime geçirmek ve güçlendirmektir. Geleneksel eğitim yöntemlerinde resimler üzerinden verilen duyu eğitimi Montessori eğitiminde nesneler yardımıyla verilir. El, beden, göz ve kas hafızasıyla edinilen bilgiler ömür boyu kullanılır. Duyu araçları çocukları matematiğe hazırlarken temel bilgiler 3 yaşından itibaren verilir.
Kültür araçları
Kültür araçları Montessori sınıflarının en önemli parçalarıdır. Dünyayı ve dünyada yaşayan farklı canlı çeşitliliklerini tanıyan çocuklar, doğayı korumayı öğrenir. Coğrafya, tarih ve biyoloji derslerinin temelleri bu aşamada atılır. Sanat, sanatçı ve sanat eserleriyle tanışan çocuklar dünyayı yorumlar, farklı ve yeni bakış açıları kazanırlar.
Günlük hayat uygulamaları
Çocukların Montessori eğitimiyle ilk tanıştıkları yer günlük hayat uygulamalarıdır. Ev ve okul arasındaki geçişin rahat bir şekilde gerçekleşmesini sağlayan yöntemle öğrenciler;
- Dikkatlerini toplamayı
- Zihinsel beceriler geliştirmeyi
- Bağımsızlık algısını
- El-göz koordinasyonunu ve
- Düzen kavramını deneyimleyerek keşfederler.
Çalışacağı aracı kendi seçen çocuklar, masada uygun bir şekilde çalıştıktan sonra aracını toplar ve yerine kaldırır.
Günlük Hayatta Montessori Uygulamaları
Montessori eğitim uygulamaları günlük hayatın temelini oluşturur.
- Akıtma, kâğıt kesme, boncuk dizme gibi aktiviteler el becerilerini geliştirirken,
- Kendini tanıtma, özür dileme, rica etme, sıra bekleme gibi faaliyetler zarafet ve nezaketi kullandırır.
- Kişisel bakım, giyinme veya ayakkabı bağlama aktiviteleri öz bakım becerilerini geliştirirken,
- Çöp atma, ayakkabı boyama veya kâğıtları boşa harcamama gibi faaliyetler çevre düzenini hayatın vazgeçilmez bir alışkanlığı haline getirir.
Çocukların yapmaktan keyif aldıkları ve hoşlanmadıkları şeylerden yola çıkılarak planlanan Montessori eğitim sistemi, metotlardan çok insan kişiliği göz önünde tutularak şekillendirilmiştir. Modern Türkiye’nin kurucusu Mustafa Kemal ATATÜRK, konuyla yakından ilgilenmiş ve Montessori eğitim anlayışının ülkemizde de uygulanması için büyük çaba sarf etmiştir.