Renkli ve eğlenceli oyunlar çocukları dili, oyunlara eşlik eden oyuncaklarsa kelimeleridir. Oyuncak seçerken ve kullanırken dikkat edilecek noktalar çocuk sağlığı, gelişimi ve güvenliği açısından son derece önemlidir. Ebeveynlerin oyuncak tercihinde;
- Yaş
- İlgi alanları
- Beceri düzeyi ve
- Eğitici özellikleri ön planda tutması gerekir.
Her yaşa özel kaliteli ve yaratıcı oyuncak tasarımları, çocukların eğlenirken öğrenmesine fırsat vermelidir. Paket içindeki kullanım talimatlarının açık ve anlaşılır dilde hazırlanmış olması önemli bir ayrıntıdır.
- Yıkanabilir
- Ateşe dayanıklı ve
- CE etiketli oyuncaklar çocuklar için güvenlidir.
Tüm oyuncaklar düzenli olarak kontrolden geçirilmeli, hasar görmüş parçalar temizlenmeli, onarım gerekenler onarılmalı, keskin yüzeyler zımparalanmalı ve açık havada kullanılan modellerde paslanma riski ortadan kaldırılmalıdır.
Oyuncak Güvenliği Nasıl Sağlanır?
Oyuncak güvenliği kullanım esnasında ve kullanım sonrasında olmak üzere iki başlık altında incelenebilir. Çocuklara oyuncaklarla oynadıktan sonra onları rafa dizmesi veya kutulara kaldırması öğretilmelidir. Beklenmedik kaza riski göz önünde tutularak kullanılmayan modeller ağzı kapalı sandıklarda saklanmalıdır.
Delikleri olan oyuncak saklama kutuları ekstra güvenlik sağlar. Keskin kenarlı oyuncaklar kendi kutularında saklanmalıdır. Açık havada kullanılan metal aksamlı veya pilli modeller paslanmaya karşı kurulanmalı ve kapalı bir alanda koruma altına alınmalıdır.
Oyuncaklarda CE İşareti Nedir?
CE etiketli oyuncaklar en güvenilir modellerdir. Bu etiket oyuncak üreticisinin AB ve ülkemizde geçerli olan güvenlik ve standartlar konusunda yeterli donanıma sahip olduğunun garantisidir.
- Tüm oyuncaklarda CE etiketi aranmalıdır.
- CE etiketi olmayan marka ve modeller tercih edilmemelidir.
- CE etiketi olmayan ürünler çocuklar için sağlıksız ve güvensizdir.
Oyun, çocukların beslenme ve uyku kadar önemli en temel gereksinimler arasında sayılabilir. Çocuklarda merak uyandıran oyuncaklar doğal ortamda keşif yapmaya ve öğrenmeye yönlendirir.
- Anlama
- Uygulama
- Yaratıcılık becerileri
- Analiz etme
- Sentezleme ve
- Değerlendirme etkinlikleri çocukta duyu, motor, bilişsel, sosyal, duygusal, dil ve estetik gelişimini destekler.
Oyuncak seçerken ve kullanırken bireysel farklılıklar göz önünde tutulmalıdır. Oyuna başlamadan önce kurallar ebeveynle birlikte belirlenebilir.
Oyuncak Seçiminde Uzman Tavsiyeleri Nelerdir?
Çocuğun yaş ve gelişimine uygun oyuncak seçimi deneyimlerin aktarılabilmesi için uygun ortamı hazırlar. Gereksinimlerin eksiksiz bir şekilde karşılanabilmesi için oyuncakların özellikleri önceden değerlendirilmelidir.
Çevresini gözlemleme konusunda son derece yetenekli olan çocuklar oyunlar sayesinde gözlemlerini taklit ederek yaşam pratikleri edinir. Bu aşamada yetişkinlerin çocuklara ideal bir örnek olması son derece önemlidir.
Çocuk oyun oynarken ebeveyn veya bakım veren tarafından gözlenmelidir. Hatalı davranışların kalıcı bir alışkanlık haline dönüşmemesi için rehberlik edilmelidir. Doğru deneyimlerin pekiştirilmesiyse çocuğu heveslendirir ve özgürleştirir.
Çocukların hayal gücünün ve yaratıcılığının zenginleştirilmesi için yaşa uygun farklı materyaller ve oyuncaklar sağlanmalıdır.
Evde özellikle küçük çocuklar için tehlike oluşturabilecek oyuncaklar düzenli olarak temizlenmelidir. Bu aşamada;
- Kırılmış veya bozulmuş modeller atılmalı
- Ambalaj ve poşetle oynanmasına izin verilmemeli
- 6 yaşında küçük çocuklar mıknatıslı modellerden uzak tutulmalı
- Yüksek sesli oyuncakların işitme kaybına sebebiyet vermemesi için gerekli güvenlik önlemleri alınmalı ve
- CE etiketli modeller tercih edilmelidir.
Yaş grubuna uygun oyuncakların özellikleri değerlendirilmelidir. İlk oyuncakların görme ve işitme duyularına hitap etmesi istenirken, satın alınacak modellerin yaralanmaya neden olmayacak emniyetli modeller arasından seçilmesi önerilir.
Oyuncakların Neden Olduğu Kazalar
Çeşitli kazalara oyuncaklar sebep olabilir. Oyuncak kullanımında dikkat edilmesi gerekenler kazaların önlenmesinde büyük paya sahiptir. Oyuncakların neden olduğu kazalar arasında en sık görülenler;
- Oyuncaktan düşme
- Kafaya oyuncak atılması
- Oyuncağa takılıp düşme veya
- Oyuncak parçasını yanlışlıkla yutmadır.
Hatalı kullanım alışkanlıkları dışında oyuncak hataları ve eksiklikler de istenmeyen kazalara neden olabilir. Her oyuncağın bütün çocuklar için uygun olmadığı unutulmamalıdır.
Boğulmalar
Küçük parçalardan oluşan oyuncaklar 3 yaş altı için uygun değildir. Çıkabilen parçalar, küçük gözü ya da burnu olan bebekler bu gruba dâhildir. Hemen her şeyi ağızlarına sokmaya meyilli olan çocuklar bu tür kaza riskine karşı korunmalıdır. Göz, kulak ya da buruna zarar verecek olan parçalı oyuncaklar mutlaka ebeveyn gözetiminde kullanılmalıdır.
- Birden fazla parçaya sahip olan setler
- Piller
- Yuvarlak uçlu parçalar
- Plastik torbalar
- Tehlikeli ipler
- Küre ve kupa formlu modeller boğulmalara neden olabilir.
Boğulma dendiğinde akla boyna dolanma, basınç, yüze yapışma ve boğaza takılma gibi istenmeyen durumlar da getirilmelidir.
Diğer kazalar
Puset ve bebek arabaları oturmak veya tırmanmak için kullanıldığında kazalara neden olabilir. Pervaneli ve fırlatmalı oyunlarda gözler risk altındadır. Bu tip kazaların önlenmesi için çocukların kullandığı fırlatmalı oyuncakların uçları yumuşak malzemelerden yapılmış olmalıdır.
Elektrikli oyuncaklar yaşanan en büyük tehlike ısınma ve alev almadır. Öngörülen kullanımdan kaynaklanmayan suiistimaller de kaza nedenidir. Elektrikli oyuncaklar için tavsiye edilen alt sınır 5 yaştır. Bu oyuncaklar her zaman ebeveyn kontrolünde kullanılmalıdır.
Oyuncakların Güvenli Muhafazası Nasıl Sağlanır?
Oyuncak seçimi ve kullanımı kadar oyuncakların güvenli muhafazası da önemlidir. Rutin kontrollerde;
- Kırık modeller ayrılmalı
- Potansiyel kaza riskleri değerlendirilmelidir.
Tahta oyuncaklarda oluşabilen kıymıklar ve keskinleşen köşeler zımpara yardımıyla düzeltilmelidir. Sivri uçların yanı sıra oyuncak içinden çıkmış teller batmalara ve kesiklere neden olabilir. Oyuncak kutuları kontrol edilmeli ve kapakları daima kapalı tutulmalıdır. Çocuğun kutu içine düşme ve kapağın kapanma ihtimali değerlendirilmelidir.
Açık havada kullanılan oyuncakların; yağmur ve nemden paslanmaması için uygun şartlarda korunması kullanım süresini uzatır. Şişirilmiş oyuncakların patlamış olup olmadığı düzenli olarak kontrol edilmelidir. Oyuncak seçimi ve kullanımında dikkat edilmesi gereken kurallar şu şekilde listelenebilir.
- Riskli oyuncaklar kullanılırken uygun güvenlik ekipmanları giyilmelidir.
- Oyuncaklar güvenilir mağazalardan satın alınmalıdır.
- Hasarlı oyuncaklar çocuklardan uzak tutulmalıdır.
- Kullanılmayan oyuncaklar ortada bırakılmamalıdır.
- Yeni satın alınan modeller kullanım öncesinde detaylı incelenmeli ve kullanım talimatlarına harfiyen uyulmalıdır.
- Yaş tavsiyeleri göz önünde tutulmalıdır.
- Tüm ambalaj oyuncaktan ayrılmalıdır.
- Çocuklar ebeveyn kontrolünde oyun oynamalıdır.
- Herhangi bir sorunda yetkililer uyarılmalıdır.
Çocukların oyun zamanlarını en verimli şekilde değerlendirebilmeleri için güvenlik önerileri alışkanlık haline getirilmelidir.
Oyuncak Kullanımında Bunlara Dikkat
Doğru ve güvenilir oyuncak seçimi ve kullanımı için izlenmesi gereken yollar uzmanlar tarafından belirlenmiştir.
Çocuk gelişimine katkı sağlayan ve öğrenmeyi destekleyen oyuncaklar; materyal, fonksiyon, kalite, güvenlik ve hijyen açısından dikkatle incelenerek seçilmelidir. Oyuncak kullanımında ailelerin dikkat etmesi gereken kurallar şunlardır.
- Oyuncaklar sağlam ve kolay temizlenebilir olmalıdır. Kullanıldıktan sonra temizlenen ve hijyeni sağlanan modeller kutusuna yerleştirilmelidir.
- Göz, burun, düğme veya benzer detaylar düzenli olarak kontrol edilmeli, kopan parçalar yerine sağlam bir şekilde yapıştırılmalıdır.
- Rahatsız edici ve yüksek ses çıkaran oyuncaklar çocuklardan uzak tutulmalıdır.
- Sürpriz yumurta gibi oyuncaklar içindeki ekstra küçük parçaların boğulma riski taşıdığı unutulmamalıdır.
- Yumuşak dolgu malzemeli oyuncaklar içinde metal parça, iğne, sert cisim veya kıymık ihtiva etmemelidir.
- İnce ve kırılır plastik malzemeden üretilen oyuncakların doğru tercih olmadığı bilinmelidir.
- Uzun ip, kordon, kurdele ve bağlar küçük çocuklar için tehlikelidir. Bağ ve kordonların çocuk boynuna dolanarak boğulma riski yarattığı unutulmamalıdır.
- Tüylü oyuncaklar alerji riski taşır. Bu tür modellerin hızlı ve yoğun mikrop ürettiği bilinmelidir.
- Pil ve akülü oyuncaklarda kaliteli yardımcı malzemeler kullanılmalıdır. Pil koyulan yer vidalı, kapaklı ve emniyet altına alınmış olmalıdır.
Seçilen oyuncak karşısında başarısızlığa düşmeyen çocuklar ilgi ve becerilerini geliştirecek ortamı yakalayabilirler. Oyuncak seçerken cinsiyet ayrımı yapılmamalı ve alışveriş tercihi alanında uzmanlaşmış markalardan yana kullanılmalıdır.