Büyüme ve gelişme dendiğinde çoğu anne baba bebeğinin emekleme, adım atma veya koşma gibi eylemlerini aklına getirir. Oysa bebeğin nesneleri baş veya işaret parmağı ile almaya başlaması kimsenin gözüne çarpmaz. Halbuki bebeklerin gelişim evresinde kazanılan bu beceriler, ince motor becerilere işaret eder ki bu da bebeğin büyüme ve gelişme döneminin en önemli adımlarıdır. Sizler için hazırladığımız bu makalede; bebeklerde ince motor becerileri nedir, ince motor becerileri nasıl geliştirilir gibi merak edilen soruların yanıtlarını derledik, keyifli okumalar!
İnce Motor Becerileri Nedir?
Vücudumuzla yaptığımız her hareket, aslında ince veya kaba motor becerilerimiz olarak karşımıza çıkar. Kaba motor becerilerimiz; daha çok emekleme, adım atma veya koşma gibi eylemlerimizi kapsar. İnce motor becerilerimiz ise el ve parmak gibi daha çok küçük kas gruplarının kullanımı ile ilgilidir. Örneğin bebeklerin ilk başta avuç içini kullanarak nesneleri tutmaya çalışması ve bir süre sonra parmaklarını kullanmaya başlaması, ince motor becerilerine verilebilecek güzel bir örnektir. İnce motor becerileri gelişen çocuklar; yazı yazma, fermuar açıp kapatma ve düğme ilikleyebilme gibi eylemleri yaşına uygun bir şekilde rahatlıkla gerçekleştirebilirler.
Kaslar, her insanda büyük kas gruplarından küçük kas gruplarına doğru gelişim gösterir. Örneğin önce omuz hareketleri ile başlayan el hareketleri, zamanla parmaklara doğru özelleşir. Yukarıda değindiğimiz gibi bebekler önce avuç içleriyle nesneleri tutarken, zamanla ince motor becerilerinin gelişmesine paralel olarak parmaklarını kullanmayı öğrenirler. Küçük çocukların ince motor becerilerindeki zayıflık ise başta beslenme, giyinme ve oyuncak tutma gibi günlük pek çok aktivitesini engelleyebilir. Bu nedenle ailelerin bilinçli olması, bebeğin kaba ve ince motor becerilerinin gelişmesine katkı sağlayacak aktiviteler yaptırması son derece önemlidir. Bu önem, özellikle bebek anaokuluna veya ilkokula başladığında hissedilmektedir. Eğer bebeğin ince motor gelişimi eksikliği söz konusuysa, kalem tutmakta ve yazı yazmakta zorlanır. Bu da derste arkadaşlarından geri kalmasına ve özgüven problemleri yaşamasına kadar pek çok sorunu beraberinde getirebilir. Dolayısıyla aileler, çocuklarının ince ve kaba motor gelişimleri için gerekli egzersizleri bebeğin yaşına uygun bir şekilde yaptırmalıdır.
Hangi Yaşta Neler Yapabilir?
Çocuğunuzun ince motor becerilerini yaşına göre destekleyebilmeniz için aşağıda gelişim basamaklarına yer verdik. Ancak her çocuğun farklı olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle aşağıdaki basamaklar genel gelişim ortalaması olarak değerlendirilmelidir. Çocuğun belirtilen yaşta aşağıdaki aktiviteleri yapamıyor olması, gelişiminde gerilik olduğunu akıllara getirmemelidir. Bireysel farklılıklar da değerlendirilmelidir. Yine de gelişim geriliğinden şüpheleniliyorsa, bir uzmandan yardım almak sağlıklı olacaktır.
0 – 4 Aylık Bebeklerde İnce Motor Becerileri
- Sağ ve sol kolunu aynı anda hareket ettirebilirler.
- 2 – 3 ay civarı nesnelere uzanmaya başlarlar.
- Kollarını ve elini görüş alanındaki nesnelere uzatabilirler.
4 – 12 Aylık Bebeklerde İnce Motor Becerileri
- ay civarı ellerindeki nesneyi sıkabilirler.
- ay civarı eşyaları baş ve işaret parmağı ile tutabilirler.
- El-göz koordinasyonları gelişir.
- Topu yuvarlayabilirler.
- Kitap sayfası çevirebilirler.
1 – 2 Yaşındaki Bebeklerde İnce Motor Becerileri
- Desteksiz oturup dengesini ayarlarken ellerini oyun için kullanabilirler.
- Boya sırasında bütün kol omuzdan destek alarak boyama yaparlar.
- 2 yaşına doğru parmakları ayrı hareket etmeye başlar, işaret parmaklarını kullanabilirler.
2 – 3 Yaşındaki Bebeklerde İnce Motor Becerileri
- Ellerini kullanırken omuzdan daha az destek almaya başlarlar.
- Kalemi, parmaktan ziyade kaba bir şekilde elleri ile tutarlar.
- Çizgileri ve daireyi yetişkinleri taklit ederek çizebilir.
- 3 yaş civarında bir eliyle kağıdı tutarak makasla ikiye ayırabilir.
- Kaşık kullanabilirler.
2 – 4 Yaş Arası Çocuklar İçin Eğitici ve Eğlenceli Oyunlar!
3 – 4 Yaşındaki Çocuklarda İnce Motor Becerileri
- Düğme ilikleyebilirler.
- Parmaklarını şaklatabilirler.
- Destekle giyinip soyunurlar.
- Makasla düz çizgiyi kesebilirler.
4 – 5 Yaşındaki Çocuklarda İnce Motor Becerileri
- Kare şeklini keserek kağıttan çıkarabilirler.
- Çarpı ve kareyi bakarak çizebilirler.
- Çizgiyi çok taşırmadan boyama yapabilirler.
5 – 6 Yaşındaki Çocuklarda İnce Motor Becerileri
- Kalem tutuşları olgunlaşır.
- Makas tutuşları olgunlaşır.
- Küçük alanları boyayabilirler.
- Çarpı, üçgen veya eşkenar dörtgeni bakarak çizebilirler.
- Gösterilen adlarını yazabilirler.
İnce Motor Becerileri Nasıl Gelişir?
Aşağıda yer verdiğimiz ince motor becerileri geliştirme etkinlikleri arasından çocuğunuzun yaşına uygun olanı seçerek kaslarının gelişmesine yardımcı olabilirsiniz.
- Oyun hamuru ile oynamak, ince motor becerilerini geliştirmek için en faydalı aktivitelerden biridir. Hamur ile şekiller yapmak, çocukların el ve parmak kaslarını doğru bir şekilde yönetebilme becerileri kazanması adına oldukça faydalıdır.
- Kağıt kesmek veya kağıttan şekiller yapmak da ince motor becerilerine katkı sağlayacak bir diğer keyifli aktivitedir. Eğer yaşı biraz daha büyükse, kare gibi belirlenen şekillerde kağıdı kesmesini isteyebilirsiniz.
- Boyama yapmak çocuklar için hem keyifli hem de motor gelişimi açısından geliştirici bir aktivitedir. Başlarda çocuğunuzdan düz çizgiler çizmesini, yaşı ilerledikçe sınırları belli olan alanları boyamasını isteyebilirsiniz.
- İpe boncuk dizme oyunu, çocukların ince motor becerilerinin gelişimi adına faydalı bir aktivitedir. Ayrıca bu oyun, çocukların el – kol koordinasyonlarının da gelişmesine yardımcı olur.
- İşinize yaramayan gazete, dergi veya atık kağıtları minik parçalara ayırmasını isteyebilirsiniz.