Anne sütü, zengin içeriği sayesinde yenidoğan bebeklerin ihtiyaç duyduğu tek besindir. Bu nedenle doğumdan sonraki ilk 6 ayda bebeğe su bile verilmesi gereksizdir. Zira bebekler, %80’i sudan oluşan anne sütünü tüketerek zaten sıvı ihtiyacını fazlasıyla karşılamaktadırlar. Anne sütü alamayan bebekler ise bu süreçte yalnızca formül mama ile beslenmelidir. 6 aylık olduktan sonra ise çoğu bebek yavaş yavaş katı gıda tüketmeye hazır hale gelir. Ek gıdaya geçerken neler yedirilmeli, nelere dikkat edilmeli?
Ek gıda geçiş ile aklınıza takılabilecek her sorunun yanıtı makalemizde!
Bebeğiniz Ek Gıdaya Geçiş İçin Hazır mı?
Çoğu bebek, 6. ay itibariyle ek gıdaya geçiş için hazır hale gelir. Ancak bireysel farklılıkları göz ardı etmemek gerekir. Bu nedenle yaştan ziyade, bebeğin diğer gelişimsel özellikleri de değerlendirilerek ek gıdaya geçme kararı alınmalıdır. Peki, nedir bu özellikler?
- Bebeğin başını sabit ve dik tutabiliyor olması,
- Doğum kilosunun yaklaşık 2 katına erişmiş olması,
- Besinleri yutarken problem yaşamaması adına mama sandalyesinde dik oturabiliyor olması,
- Yiyecekleri diliyle itme refleksinin gerilemiş/geçmiş olması,
- Çevresindeki insanların yedikleriyle ilgilenmesi, ağzını açıyor olması, bebeğin ek gıda için hazır hale geldiğini gösterir.
Eğer bebek tüm bunları yapabiliyorsa, çocuk doktorundan onay alınarak ek gıda sürecine başlanabilir.
Ek Gıdaya Geçiş Nasıl Olmalıdır?
Katı gıdaya geçiş sürecinde kesinlikle aceleci olunmamalıdır. Öncelikle bebeğin hazır olduğuna emin olmak ve doktorunun onayı almak gerekir. Çünkü bebeklerin sindirim sistemi yetişkinler kadar gelişmiş değildir. Dolayısıyla alerji riskleri çok yüksektir ve bunu göz ardı etmemek gerekir. Eğer tüm şartlar uygunsa, katı gıdaya geçiş oldukça yavaş ve yumuşak bir şekilde ilerlemelidir. Bu süreçte birden anne sütü veya formül mamaya ara verilmemelidir. Başlangıçta günde tek öğün ek gıda verilmelidir. Bu gıda tuzsuz, şekersiz bir yiyecek olmalı ve her yiyecek arasında en az 3 gün olmalıdır. Böylece bebeğin hangi besine alerjik reaksiyon gösterdiği kolayca anlaşılabilmektedir. İlk besinler mutlaka taze ve doğal olmalıdır. Dondurulmuş veya konserve gıdalar tercih edilmemelidir. Başlangıçta havuç, kabak, patates veya elma gibi mevsime özgü sebze ve meyveler verilebilir. Sebzeler haşlanıp, püre şeklinde servis edilebilir.
Bebeklerin bağışıklık sistemi düşük olduğu için enfeksiyonlara yakalanma riskleri çok daha fazladır. Bu nedenle hijyene çok dikkat edilmeli, yedirilecek her besin en iyi şekilde temizlenmelidir. İlk günlerde bebekler, dokusu ve tadına alışık olmadığı için ek gıdayı reddedebilir. Bu gibi durumlarda bebek zorlanmamalı, bir süre sonra tekrar denenmelidir. Özellikle bebeğin aç olduğu saatleri tercih etmek, sürecin başarısını artıracaktır.
Bu Besinler Bebeklerde Gaz Sancısına Neden Olabilir!
Ek Gıdaya Geçişte Neler Verilebilir?
Ek gıdaya sebzeler ile başlamak önerilir. Özellikle brokoli, kabak veya patates gibi tatlı olmayan sebzelerle başlamak, bebeklerin tatlı besinlere alışıp daha sonra sebze yemeyi reddetmemesi açısından faydalı olur. Bu sayede bebeğin farklı tatlara alışması daha kolay hale gelecektir.
İlk adımda sebzenin buharda hafifçe pişirilip püre halinde bebeğe verilmesi gerekir. Alerji potansiyeli az olan, mevsime özgü bir sebze ile başlayıp, üç gün boyunca bebeği günde 1 öğün o sebze ile beslemek önerilmektedir. Böylece bebekte alerji gelişse bile, alerjinin hangi besinden kaynaklandığını anlamak oldukça kolay olacaktır. Örneğin bal, bezelye, çilek, portakal, kiraz ve domates gibi alerji potansiyeli yüksek besinler tercih edilmemelidir. Bunlar yerine demir açısından zengin, vitamin ve mineral değeri yüksek besleyici gıdalar seçilmelidir. İsteyen anneler ev yapımı yoğurt ile de ek gıdaya başlangıç yapabilirler. Peynir ve çökelek gibi diğer süt ürünleri ise ilerleyen aylarda ek gıda listesine eklenebilir. Muz ve pirinç pilavı kabızlığa neden olabileceğinden, bebeğin sindirim sisteminin gelişmesini beklemek ve birkaç ay sonra vermek daha sağlıklı olacaktır. Yine besinlerin tuz ve şeker içermemesine ve öğünleri küçük porsiyonlar şeklinde sunmaya dikkat edilmelidir.
EK Gıdaya Geçişte Verilmemesi Gereken Besinler
Ek gıdaya geçişte taze sebze ve meyveler tercih edilmelidir. Ancak her sebze ve meyvenin de bebek için sağlıklı olduğu düşünülmemelidir. Örneğin patlıcan yoğun miktarda nikotin barındırdığından, bebeklerin beslenme listesinde yer almamalıdır. Aynı şekilde domates, çilek, portakal, kivi, kiraz ve bezelye gibi besinler, alerji riski yüksek olduğu için tercih edilmemelidir. İnek sütü ise hem hazmı zor olduğu için hem de demir eksikliğine sebep olabileceği için 1 yaşına kadar önerilmemektedir.
Tüm bunlara ek olarak hiçbir besleyici özelliği olmayan şeker, tuz, çay, kahve, çikolata, salam, sosis ve boğulma riski doğuran fındık, ceviz gibi kuruyemişler ek gıda listesi içinde yer almamalıdır.
En Az 1 Yaşa Kadar Yasak Olan Besinler!
Ek Gıda Kaynaklı Alerji Belirtileri
Bebeklerde ek gıdaya geçerken en çok alerjiye sebep olan besinlerin başında deniz ürünleri, yer fıstığı, soya, çilek, süt, buğday ve bal gelmektedir. Bu nedenle bebeklerin ek gıdaya geçerken beslenme listesinde bu yiyeceklerin olmaması önerilmektedir. Eğer bebekte herhangi bir yiyeceğe karşı alerji gelişirse, belirtiler çoğu zaman birkaç dakika ile birkaç saat arası ortaya çıkar. Bazı durumlarda ise belirtiler birkaç gün sonra karın ağrısı ve ciltte kaşıntı şeklinde ortaya çıkabilir. Alerji durumda genellikle kaşıntı ve döküntü gibi belirtiler görülse de bazı bebeklerde ishal, kusma ve kurdeşen gelişebilir. Eğer bebekte hırıltılı solunum, morarma, dil, dudak veya yüzde şişme, nefes darlığı gibi belirtiler varsa derhal hastaneye başvurulmalıdır. Çünkü bu durum, ölümcül olabilen anaflaksinin belirtisi olabilir.
3 Gün Bekleme Kuralı ile Alerjinin Kaynağını Tespit Edebilirsiniz
Her bebek fiziksel ve ruhsal açısında tamamen farklıdır. Bu nedenle bir bebek ek gıdaya geçiş sürecinde herhangi bir besine alerji geliştirebilirken, başka bir bebek için o besin alerjiye neden olmayabilir. İşte bu durumu anlayabilmek için ek gıdaya başlarken 3 gün bekleme kuralı uygulanır. 3 gün bekleme kuralında; besinler karıştırılarak değil, tek tek verilir ve her besin arasında 3 gün bulunur. Örneğin ek gıdaya kabak püresiyle başlandığını düşünelim… 3 gün boyunca bebeğe günde 1 öğün kabak püresi verilir. Eğer bebekte alerji gelişmediyse gönül rahatlığı ile ilerleyen günlerde kabak yedirilebilir ve başka bir besin için 3 gün bekleme kuralına geçilebilir. Ancak alerji geliştiyse, en az 1 yaşına kadar o besine öğünlerinde yer verilmemelidir.