Kişisel hijyen algısının yanı sıra çocuğa temizlik alışkanlığı kazandırma süreci çeşitli eğitici ve öğretici etkinliklerle desteklenmelidir. Çocuklara temizlik alışkanlığı kazandırmanın pratik yolu var mıdır? El yıkama rutinleri hangi yaşta oluşturulmalıdır?
Okul öncesi dönemde çocuklara uyku, temizlik, yemek ve tuvalet alışkanlıkları kazandırılmalıdır. Bu alışkanlıklar çocuğun topluma ve yaşadığı çevreye uyum sağlamasını kolaylaştırırken;
- Kişiliğin oturmasına
- Kendine güvenin gelişmesine
- Becerilerin sergilenmesine
- Kaliteli ve sağlıklı bir yaşam sürmesine destek olur.
Kolay ve hızlı öğrenmeye yatkın olan çocuk beyni, taklit ederek yeni beceriler edinir. Hatalı ve eksik verilen temizlik alışkanlığının ilerleyen yıllarda değiştirilmesi oldukça zordur.
Çocuklara Temizlik Alışkanlığı Nasıl Kazandırılır?
Çocuğun sosyalleşmeye başladığı 2 yaş itibariyle temizlik alışkanlığı kazandırma çalışmaları planlanmalıdır. Kendi bedenini tanımaya başlarken taklit yeteneğini kullanarak temel kavramları oyunla öğrenen çocuklara ebeveyn veya bakım veren model oluşturur.
Temizlik alışkanlığı kazandırmaya yönelik etkinliklerde oyun arkadaşı olmak ve sabırlı davranmak kilit noktadır. Neşeli aktivitelerin ardından çocuğu temizliğe ikna etmek için yeni bir oyuna başlamak gerektiği unutulmamalıdır!
Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da kişisel hjyen sağlıklı kalmak için “kendini temiz tutma” eylemidir. İlgilerini çeken her şeye dokunan ve ağzına götüren çocuklarda temizlik alışkanlığının oturmaması halinde temas edilen her şey sağlık açısından ciddi risktir. Okul öncesi dönemde evde uygulanacak basit kurallarla çocuklara temizlik alışkanlığı kolay bir şekilde kazandırılabilir.
Çocuklara Temizlik Alışkanlığı Kazandırma Yöntemleri
Adım adım hijyen ve çocuklara temizlik alışkanlığı kazandırma yöntemleri, en temel bilgilerle ve doğru kaynak kullanımıyla sürdürülebilir hale getirilebilir. Çocuklar iyi olanı yapmayı ve kötü olandan kaçmayı öğrendikten sonra oyun akışları tekrarlar ve övgülerle desteklenmelidir.
Temizlikte temel bilgiler nelerdir?
Kişisel hijyen ve temizlik alışkanlıklarının kazandırılması aşamasında talimat vermek, istenen sonuca ulaşmanın önündeki en büyük engeldir.
- El yıkamak ve
- Banyo yapmak gibi temel alışkanlıklar başlangıç seviyesi için yeterlidir.
Temel bilgiler aşırıya kaçmamak ve eksiksiz bilgilendirme sayesinde istenen sonuca kısa sürede ulaşmak mümkündür.
Doğru kaynak kullanımı
Konu çocuk eğitimi olduğunda doğru kaynak kullanımı büyük önem taşır. Hızlı ve kalıcı bir eğitimin yolu bilgileri göstermek ve tekrar edilmesi için uygun ortamı sağlamaktan geçer. Bu süreçte;
- Renkli sabunlar
- Üzerinde animasyon karakterleri olan diş fırçaları
- Köpüklü banyo ürünleri ve
- Zararlı kimyasallar içermeyen bakım ürünleri tercih edilmelidir.
Temizlik alışkanlığı edinirken yersiz uyarıların çocuklar üzerinde olumsuz etki yaratabileceği gözden kaçırılmamalıdır.
Hijyen ve eğlence bir arada
Ebeveynler ve bakım verenler çocuğa temizlik alışkanlığı kazandırmanın önemi hakkında önce kendilerini eğitmeli ve varsa eksiklerini kapatmalıdır. Hijyen ve eğlencenin bir arada sürdürüldüğü etkinlikler kalıcı öğrenmeyi kolaylaştırır. Çocukların doğru ve etkili temizlik uygulamaları hakkında yeterli bilgi edinebilmesi için yetişkinler örnek teşkil etmelidir.
Kirli ve Temiz Kavramı Nedir? Çocuğa Nasıl Verilir?
Çocuklar ortalama 2 yaş civarında kirli ve temiz kavramını öğrenir ve taklit etmeye başlarlar. Bu dönemde anne ve babaya düşen görev temizliğin oyun haline getirilmesidir. Çocuklar için yaşam oyun ve oyuncaktan ibarettir. Oyuncaklar toplanırken çeşitli melodiler mırıldanmak veya eşyaların adını yüksek sesle saymak eylemin alışkanlık haline gelmesine büyük katkı sağlar.
Renkli, eğlenceli ve keyifli kişisel bakım malzemeleri arasında; sevimli havlular, doğal bakım ürünleri ve figürlü süngerler tercih edilebilir. Yardımcı malzeme seçiminde çocuğun tercihleri göz önünde tutularak heveslenmesi sağlanabilir.
Çocukları temizliğe teşvik etme yolları arasında en popüler olanı basit işleri kendi başlarına yapmalarına izin vermektir. Tespit edilen eksikler her denemenin ardından tamamlanabilir. Toplamaya veya temizlemeye çalışırken ortalığı daha fazla dağıtacak olan çocuklara deneme fırsatı verildiğinde istenen sonuca kısa vadede ulaşılabilir.
İyi bir rol model olun!
Bir ebeveyn iyi rol model olarak çocuğa temizlik alışkanlığı kazandırma sürecini destekleyebilir. Temizlik bir ihtiyaçtır ancak takıntılı bir temizlik tutkusunun ve aşırı titizliğin yaşam kalitesi üzerindeki olumsuz etkileri göz ardı edilmemelidir. Küçük çocukların son derece dikkatli bir gözlemci ve üst düzey taklit yeteneğine sahip bireyler olduğu unutulmamalıdır!
Çocuğun size eşlik etmesine izin verin
Çocuklara odasını toplamasını veya ellerini yıkamasını söylemek yerine bunu birlikte yapmanızı önermek çok daha etkili sonuç verecektir. Kendine güvenildiğini hisseden çocuklar sorumluluk almayı öğrenirken ebeveynleriyle de daha keyifli zaman geçirecektir. Sabırlı ve iyi bir oyun arkadaşı olmayı beceren ebeveynler çocuğa temizlik alışkanlığı kazandırmanın önemi konusunda yeterli bilgi ve donanıma sahiptir.
Eğlencenin Doruğa Ulaştığı Adres: Banyo Saatleri
Banyoda oyun oynamak çocuklar için büyük keyiftir. Aynı zamanda rahatlama mekânı olan banyo saatleri suda yüzen oyuncaklarla daha da eğlenceli hale getirilebilir. Yaş olarak biraz daha büyüyen çocuklar için renkli bornozlar, neşeli havlu terlikler ve banyodan sonra kullanılacak kremler kişisel bakım ve temizliğin vazgeçilmezleridir.
Renkli ve Hoş Kokulu Sabunlar
Öğrenme aracı olan eller gün boyu her yere her nesneye dokunur. Çocuklar kirli ellerin yaratabileceği sağlık sorunları hakkında bilgi sahibi olarak işin önemini kavrayabilirler. Bu aşamada;
- Yardımcı objeler
- Renkli sabunlar
- Film kahramanı sabunluklar
- Resimli aynalar ve
- Süslü el havlularıyla el temizliği daha etkili hale getirilebilir.
Saç tarama özellikle kız çocuklar için bir güzellik oyunu olarak algılanabilir. Yumuşak kıllı fırçalar, abartılı kostümler ve sevilen film müzikleri bu oyunun vazgeçilmez elemanlarıdır.
İnci Gibi Dişler İçin Özenli Bakımlar
İlk dişler inci gibi korunmalıdır. Ortalama 6 aylık civarında çıkan ve 12 yaşa kadar değişerek kalıcı olan dişler için düzenli fırçalama son derece önemlidir. Diş çürükleri ilerleyen dönemde ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Tuvalette Müzik
Tuvalet alışkanlığı kazandırmak en zor kişisel bakım ve temizlik alışkanlıkları arasında sayılabilir. Tuvalet eğitimi için verilecek standart bir yaş olmamasına rağmen çocuklar 18-24 ay arasında başlangıç için uygundur. Bu süreçte çocuklar asla zorlanmamalıdır.
- Müzikli oturaklar tuvalet eğitimini eğlenceli hale getirebilir.
Tuvalet kâğıdı ve ıslak mendillerle yapılacak ön temizlik ilk etapta istenen başarıya ulaşmasa da zaman içinde mutlaka düzelecektir.
Bebek ve Çocuk Sağlığı İçin Oda ve Mutfak Temizliği
Boya kalemleri, çeşitli oyuncaklar, sıvı lekeleri ve yere dökülen mama artıkları oda ve mutfak temizliğini zora sokar. Çocuk odasının zemini ve mutfak tezgâhının temizliği son derece önemlidir.
Evde emekleyen bebek olması halinde rutin temizliğin aksatılmadan yapılması gereklidir. Büyüyen çocuklar temizlik ve toplama işine dâhil edilebilir. Her oyun bitiminde çocuğu temizlik ve düzene ikna etmenin yolu yeniden oyunu devreye sokmaktır.
İyi ve Kötü Koku Kavramı
İçgüdüler yardımıyla hangi kokunun iyi hangi kokunun kötü olduğu öğrenilir. Çocuklarla hoş ve hoş olmayan kokular hakkında konuşarak farkı öğrenmeleri için destek sağlanabilir. Kötü kokulardan uzak durmak için geliştirilmesi gereken alışkanlıklar, küçük yaşlarda verilebilecek en basit okul öncesi hijyen eğitimi olarak düşünülebilir.
Sokağa çıkarken veya okula giderken özenle hazırlanan çocukların hoş kokması, temiz giysiler giymesi, diş ve saç bakımı yapması, ayakkabı temizliğine önem vermesi ve kişisel malzemelerini kimseyle paylaşmaması gerektiği hakkında sık sık konuşulmalıdır. Hijyen ve eğlencenin bir arada uygulandığı ilişkilerde temizlik alışkanlığı kazandırmaya yönelik etkinlikler istenen başarıya ulaşır.